Kulakta sıvı birikimi nedir?
Kulakta sıvı birikimi, kulak zarının arkasında, orta kulakta sıvı toplanmasıdır. Efüzyonlu otit veya seröz otit olarak adlandırılır. Hastalık seyrinde ağrı ve ateş olmaz.
Kulakta sıvı birikimi belirtileri nelerdir?
Kulakta sıvı toplanması genellikle çocuklarda gördüğümüz ancak erişkin yaşta da görülebilen bir sorundur. Hastalığın seyrinde ağrı ve ateş olmaz. En önemli belirtisi işitme kaybıdır. İşitme kaybı ve kulakta tıkanıklık yaptığı için çocuğun yaşı küçükse bunu ifade edemeyebilir. Tek tarafflı sıvı birikimlerinde ise diğer kulağıyla normal duyduğu için ebeveynler farketmeyebilir. Bazen çocuk doktorunun muayenesinde veya başka bir sebeple kulak burun boğaz hekimine başvurulduğunda tesadüfen farkedilebilir. Çocuğun televizyon izlerken sesi çok açması, televizyona çok yaklaşması, seslenildiğinde dönüp bakmaması, çocuğun kendisine söylenenleri tekrarlatması, bazen duymadığını ifade etmesi ailelere işitme kaybı açısından ipucu olurlar.
Erişkin hastalarda ise sıvı toplanan kulakta işitmede azalma, tıkanıklık hissi, kendi konuşmasının kulakta yankılanması, yemek yerken çiğneme seslerinin hatta yürürken adım seslerinin bile sıvı toplanan kulakta duyulması gibi belitrilere yol açar.
Kulakta sıvı toplanmasının nedeni nedir?
Burun boşluğu, burnun arkasında (genizde) orta kulak ile bağlantılıdır. Orta kulak, östaki tüpü aracılığı ile genize açılır. Östaki tüpü orta kulak basıncının dış ortam hava basıncı ile eşit olmasını sağlayan kulağın havalanması görevini üstlenir. Östaki tüpünün bir nedenle tıkanması, açılıp kapanma fonksiyonunun bozulması meydana gelirse, orta kulak havalanması bozulur ve orta kulakta sıvı toplanmaya başlar.
Östaki tüpünün tıkanmasının veya işlevinin bozulmasının en önemli sebepleri arasında geniz eti büyümesi, çok sık geçirilen üst solunum yolu enfeksiyonları, reflü (mideden çıkan asidin genize kadar ulaşarak östaki tüpü girişlerinde ödem oluşturması), alerjik nezle, geçirilmiş orta kulak iltihabı, gibi sorunlar yer almaktadır. Geçirilen orta kulak iltihaplarından sonra orta kulakta sıvı kalması 4-6 hafta kadar sürebilmektedir.
Erişkin bir hastada kulakta sıvı toplanması görüldüğüne yukarıda sıralanan nedenler dışında östaki tüpünün önünü kapatabilecek bir tümöral kitle olup olmadığı endoskopik muayene ile kontrol edilmelidir.
Kulakta sıvı toplanmasının tedavisi nedir?
Kulakta sıvı toplanmasında ilk tedavi ilaç tedavisi olmalıdır. Tedavide öncelik nedenin ortaya konulmasıdır. Tedaviye 10-20 gün arası antibiyotik tedavisi ile birlikte östaki tüpünün (kulakta genize açılan kanal) fonksiyonunu yeniden kazanmasına yardımcı ilaçlar (genellikle burun spreyleri şeklinde) verilir. Altta yatan alerjik bir hastalık, sinüzit, reflü, geniz eti büyümesi gibi bir durum varsa bunlarında da tedavisi gereklidir. Bu hastalıkta aileler ve hastalar sabırlı olmalıdır. Sıvının orta kulaktan boşalması 3-4 ayı bulabilir. Eğer kulak zarında çökme gibi bir durum yoksa, 3-4 ay boyunca hasta aylık kontrollerle takip edilir. Bu süre zarfında düzelmeyen sıvı toplanmasında cerrahi tedaviye karar verilir. Sıvının tekrarlayan enfeksiyonlar ile aralıklarla geçip yeniden toplanması durumlarda takip süresi çok daha uzayabilir. Burada çocuğun geçirmiş olduğu enfeksiyonların sıklığı, altta yatan alerjik yapısı, beraberinde büyümüş ve tedaviye cevap vermeyen bir geniz etinin olması takip süresini değiştirebilir.
Kulağa tüp takılması nedir?
Kulakta sıvı toplanması olan ve İlaç tedavisine cevap vermeyen hastalarda cerrahi tedavi söz konusu olur. Cerrahi tedavi kulak zarına tüp (ventilasyon tüpü) takılması işlemidir. Tüpler farklı şekillerde ve farklı materyalden(metali teflon, silikon) yapılmış olabilirler. Ortasında yaklaşık 1,2mm boşluk olan makara şeklindedirler. Ameliyathane mikroskobu altında kulak zarına yapılan 2-3mm’lik bir kesi sonrası tüp kulak zarına yerleştirilir. Tüpün işlevi östaki tüpündeki tıkanıklık nedeniyle havalanmayan orta kulağın kulak zarında oluşturulmuş 1,5mm’lik delik yoluyla havalanmasını sağlamaktır. Kulak tüpleri tiplerine göre 5-24 ay kalabilirler. Genellikle 6 ay içinde kulak zarının kendini yenilemesi ile birlikte kulak zarından atılırlar. Zar kendini tamir ederek delik kapalınr, dış kulak yoluna düşen tüp muayene sırasında doktor tarafından kulaktan çıkarılır.
Kulağa ventilasyon tüpü ameliyatı sırasında eşilik eden geniz eti ve/veya bademcik problemleri varsa eş zamanlı olarak bu ameliyatlar da beraberinde yapılır.
Kulağa tüp tatbiki yaklaşık 10 dakikalık bir işlemdir. Çocuklarda genel anestezi altında, erişkinlerde lokal anestezi altında gerçekleştirilir.
Kulak zarına tüp takıldıktan sonra ağrı çok beklenmez, bazı hastalarda 1 gün süreyle kulakta çok hafif ağrı nadiren görülebilir. Bu ağrı da ağrı kesici ile kolaylıkla kontrol altına alınabilir. Ameliyat sonrası dönemde en çok dikkat edilmesi gereken nokta kulağın sudan korunmasıdır. Banyo sırasında kulağın vazelinli pamuk ile tıkanması tavsiye edilir.
Hangi durumlarda kulağa tüp takılması gereklidir?
-Bir yıl içinde belli sayıyı geçen tekrarlayan akut orta kulak iltihaplarında
-Orta kulak iltihabı komplikasyonlarında
-En az 3 aylık takipte kendiliğinden veya ilaç tedavisi iyileşmeyen orta kulak sıvılarında
-Kulak zarı çökmelerinde
-Östaki tüpü (kulağı genize bağlayan kanal) fonksiyon bozukluklarında
Kulak zarına tüp takılması ameliyatı sonrası komplikasyonlar nelerdir?
Kulak zarına takılan tüp takılması ameliyatı sonrası nadir de olsa bazı komplikasyonlar görülebilir.
- Kulak zarının çizilmesine bağlı orta kulak iltihabı görülebilir, antibiyotik ile kolayca tedavi edilir.
- Kulağa su kaçmasına bağlı olarak veya nezle gibi üst solunum yolu enfeksiyonları sırasında orta kulak iltihabı ve kulak akıntısı gelişebilir. Bu akıntılar kulak damlalarıyla kolaylıkla tedavi edilebilir ancak damlalarla düzelmeyen inatçı akıntılarda çok ender olarak tüpü çıkarmak gerekebilir.
- Kulak zarındaki tüpün atılmasından sonra kulak zarındaki deliğin kalıcı olma ihtimali son derece azdır ancak kulak zarı delik kaldığı takdirde ameliyatla kapatılması gerekebilir.
- Çok çok nadir görülebilen yan etkiler ise kalıcı işitme kaybı, ve şiddetli kanamalardır.
