Orta Kulak İltihabı

Orta Kulak İltihabı (Akut Otitis Media – AOM)

Orta kulak iltihabı (Akut otitis media – AOM) Eski Mısır döneminden beri bilinen bir hastalıktır. Hipokrat M.Ö 450 yılında “Devamlı yüksek ateş ile beraber seyreden ani başlangıçlı kulak ağrısıından, hastalın delirmesi ve ölüm tehlikesi için korkmak gerekir” diyerek, orta kulak iltihabından ve açabileceği komplikasyonlardan bahsetmiştir. Orta kulağın beyin ile olan komşuluğu nedeniyle enfeksiyonları halen günümüzde önemini korumaktadır. Tedavisiz kalan orta kulak iltihapları korkutucu ve hayatı tehtid edici kompilasyonlara neden olabilmektedir.

Orta kulak iltihabı BAKTERİlerin sebep olduğu çocukluk çağının en sık enfeksiyonudur. Nezle -grip gibi viruslerin sebep olduğu üst solunum yolu enfeksiyonları sonrasında gelişebilen bakterilerin sebep olduğu bir enfeksiyondur. Burun boşluğu burnun arkasında( genizde ) orta kulak ile bğlantılıdır. Orta kulak östaki tüpü aracılığı ile genize açılır. Geçirilen üst solunum yolu  enfeksiyonlarında, kulağı genize bağlayan yol olan bu tüpte (östaki tüpü) ödem olmasına ve orta kulağın havalanmasının bozulmasına sebep olur. Bu havalanma bozulması sonrası orta kulakta bakterilerin çoğalması ile iltihaplanma başlar. Hastalarda şiddetli ani başlangıçlı kulak ağrısı, kulakta tıkanma, basınç hissi, işitmede azalma , küçük çocuklarda ateş gibi belirtiler baş gösterir.

Orta Kulak İltihabı berlitileri nelerdir?

• Kulak ağrısı
• Kulakta basınç hissi
• İşitmede azalma, kulakta uğultu
• Kulak akıntısı
• Baş ğrısı
• Küçük çocuklarda ateş, kulağı çekiştirme
• Bebeklerde huzursuzluk, emmeme, anlamsız ağlamalar

Nezle-grip geçirirken  antibiyotik kullanımı orta kulak İltihabını önler mi?

Nezle-grip gibi virüslerin sebep olduğu bir üst solunum yolu enfeksiyonunda sebep virüsler olduğu için antibiyotik kullanmak elbetta nezle veya gribinize iyi gelmeyecektir. Pek çok ailenin aklından “nezle olunca önlem olarak antibiyotik kullansak, orta kulak iltihabı, zatürre, sinüzit gibi enfeksiyonları için baştan önlemini alsak mı?” sorusu geçer. Ya da “keşke antibiyotiğe erken başlasaydık, en azından kulağı kkurtarmış olurduk” gibi düşünceler aklımıza gelebilir. Ancak virüslerin sebep olduğu bir enfeksiyonda antibiyotik kullanımı hem gereksiz hem de antibiyotik direnci gelişimine sebep olmaktadır. Geçirilen üst solunum yolu enfeksiyonunun bir komplikasyonu olarak gelişebilecek bakteriyel enfeksiyonlar için de koruyucu olmaz. Antibiyotiği kullanırken de orta kulak iltihabı gelişebilir. Hatta kullanmış olduğunuz antibiyotiğe de dirençli bir orta kulak iltihabı olacağından daha kuvvetli bir ilaca geçmeniz gerekecektir.

Orta kulak İltihabı çocuklarda daha sık görülür

Orta kulak iltihabı çocuklarda daha sık görülmesinin en önemli sebebi çocukların kulak, burun yapılarının erişkinlere göre bazı farklılıklar göstermesdir. Östaki borusu (orta kulağı genize bağlayan yol) çocuklarda erişkinlere göre daha yatay seyreder ve daha kısadır, erişkinlerdeki yapısına ancak 7 yaşında ulaşır. Daha yatay ve daha kısa olan östaki borusu, burun ve genizde bulunan mikropların çok daha kolaylıkla östaki borusundan çıkarak orta kulağa ulaşmasına sebep olur. Ayrıca çocuklarda gördüğümüz ve erişkin dönemde pek rastlamadığımız geniz eti büyümeleri hem östaki borusunun ağzında tıkanmasına yol açabilmekte, hem de mikroplar için bir rezervuar görevi görebilmektedir. Ayrıca çocukluk çağında henüz bağışıklık sisteminin tam olgunlaşmamış olması mikroplara karşı savunmayı düşürüp daha sık orta kulak iltihabı yaşamasına sebep olmaktadır.

Orta kulak İltihabının tedavisi nasıldır?

Orta kulak iltihabında antibiyotikler asıl tedaviyi oluşturur. Bunun yanında östaki borusundaki (orta kulakta genize açılan yol) ödemi çözmeye yönelik burun spreyleri tedaviye eklenebilir. Beraberinde bulunabilecek sinüzit gibi durumlarda verilen antibiyotik çoğu zaman bu sorunu da çözmeye yetecektir.

Tedavi bitiminde mutlaka hastayı kulak burun boğaz hastalıkları hekiminin tekrar görmesi gereklidir. Enfeksiyonun verilen antibiyotiğe dirençli olup tam düzelmemesi gibi durumlar olabilidiği gibi, iltihabi olayın çözülmesinden sonra orta kulakta sıvı birikimi kalabilmektedir. Orta kulak iltihapları sonrası kulakta kalan sıvı 4-6 hafta kadar devam edebilir ve bu durum ilk aşamada ameliyat gerektirmez. Bu durun tedavinin yetersiz olduğunu da göstermez. Doktorunuz bu sıvıyı burun spreyleri bazen yeniden gerekli durumlarda antibiyotik tedavileri ile izler. Ancak sıvının 3-4  ay boyunca devam etmesi ve tedaviye cevap vermemesi durumunda sıvının cerrahi işlem ile boşaltılıp, kulak zarına yerleştirilen havalandırma tüpü (ventilasyon tüpü) ile orta kulağın havalanmasının yeniden sağlanması gerekir.

Orta kulak iltihabının tedavisinde eş zamanlı bir dış kulak iltihabı yoksa kulak damlası verilmez. Kulak ağrısını dindirmeye yönelik kulak uyuşturma etkisi olan damlaları da bir hekimin muayenesi ve tavsiyesi olmadan kullanılmamalıdır. Kulak zarında olabilecek olası bir delik sebebiyle damla orta kulağa geçebilir, ve bazı ilaçları içeren kulak damlaları iç kulağa toksik olduğundan ciddi baş dönmeleri, geçici ve kalıcı işitme kayıplarına yol açabilme riskleri vardır.

Orta kulak İltihabında kulak akıntısı

Orta kulak iltihabında kulak akıntısı ancak kulak zarı delinirse görülür. Hastalığın seyri sırasında orta kulak ve kulak zarında meydana gelen iltihap, orta kulak basıncının artması ile kulak zarının zayıf bir noktasından delinmesine yol açabilir. Zar delinirse kulaktan başlangıçta hafif kanlı sonrası sıvı kıvamda sarımsı iltihaplı akıntı olur. Akıntı olan kulakta kulak ağrısı geçer. Çocuk rahatlar. Ağrının geçmesi yanıltıcı olmamalı mutlaka doktora başvurulmalıdır. Tedavi ile birlikte zarda oluşan delik çoğunlukla kendiliğinden kapanır. Ancak çok şiddetli enfeksiyonlarda kalıcı delik oluşma riski bulunur. Kulak zarı delinen kulak zar tamamen iyileşene kadar sudan korunmalıdır.

Orta kulak İltihabı tedavi edilmezse ne olur?

Orta kulak iltihabı tedavi edilmediği durumlarda kulağın çevresindeki hayati doku ve organlarla olan komşuluğu nedeniyle hayatı tehtid edebilen komplikasyonlar meydana gelebilmektedir. Hatta bu komlikasyonlar tedavi verilmiş orta kulak iltihaplarında dahi dirençli mikroorganizmalar nedeniyle görülebilmektedir.

Enfeksiyonun iç kulağa yayılması kalıcı işitme kaybı, kulak denge merkezi hasarına, beyin ve beyini çevreleyen dokulara yayılması ile  menenjit, beyin apsesi, kafa içi basınç artışı, beyin içerisindeki damarsal yapılarda pıhtı oluşumuna, kulak çevresindeki yumuşak dokulara yayılması ile boyun apsesi, derin boyun enfeksiyonu gibi komplikasyonlara sebep olabilir.

Orta kulak İltihabı bulaşıcı mıdır? Çocuk okula gidebilir mi?

Akut orta kulak iltihapları bulaşıcı bir hastalık değildir, ancak genellikle bir üst solunum yolu enfeksiyonu ile birlikte veya hemen sonrasında oluştuğu için eğer orta kulak iltihabına eşlik eden nele-grip gibi bir üst solunum yolu enfeksiyonu varsa bu bulaşıcı olabilir. Genel durumu iyi olan, ateşi olmayan, kulak ağrısı olmayan, beraberinde bir nezle-grip durumu olmayan (okulda ki diğer çocuklara bulaşmasını önlemek için) çocukların okula/kreşe gitmelerinde sakınca yoktur.

Sık tekrarlayan orta kulak iltihabı

Kreş dönemi çocuklarında görülebilen bir problemdir. Son 6 ay içerisinde 3, son 1 yıl içerisinde 4 ya da daha fazla sayıda kesin tanı konulmuş orta kulak iltihabına tekrarlayan  orta kulak iltihabı (rekürren otitis media) denilir. Bu hastalara da orta kulak iltihabına yatkın çocuk tanımı kullanılır. Sık tekrarlayan orta kulak iltihabına sebep olan faktörler şöyledir

• Yarık damak anomalisi /Down sendromu
• Genetik faktörler: Ailede böyle bir hikaye olması çocukta da yatkınlık yaratabilmektedir
• Mevsimsel faktörler: Üst solunum yolu enfeksiyonlarını sık gördüğümüz sonbahar ve kış aylarında daha sık görülür
• Kreş/anaokulu bakımı: Evde bakılan çocuklarda orta kulak enfeksiyonları kreşe giden çoculara göre daha azdır. Bunun sebebi çocuğun kreşte üst solunum yolu enfeksiyonlarına daha fazla maruz kalmasıdır
• Pasif sigara içimi
• Anne sütü alımı orta kulak enfeksiyonları riskini azaltır
• Emzik kullanımı orta kulak enfeksiyonu riskini artırır.
• Reflü , büyümüş geniz eti, alerjik nezle sıklığı artıran sebepler arasındadır.

Sık orta kulak enfeksiyonu geçiren çocuklarda öncelikli tedavi yöntemi engellemeye yöneliktir. Çocuk sigara dumanı olan ortamdan uzak durmalı, Evdeki havanın nem oranı dengelenmeli, kreşte bakılan çocuk olay kontrol altına alınana kadar aile bakımına geçilmeli,üst solunum yolu enfeksiyonlarından koruma amaçlı hijyen artırılmalı, çocuğa sık el yıkama alışkanlığı verilmeli, bebeklerde anne sütü ile beslenme sağlanmalı, eşlik eden alerji varlığında, alerjenlerin uzaklaştırılması, diyet ayarlamaları yapılmalı, geniz eti sorunu varsa, tedavi edilmeli, reflü varlığında reflü tedavi edilmelidir.

Bu önlemlere karşın deva eden sık orta kulak enfeksiyonlarında orta kulağın havalanmasının sağlanması içi cerrahi tedavi söz konusu olur. Kulak zarına tüp takılması (ventilasyon tüpü) operasyonu gerçekleştirilir.